|
Ochrona przyrody nieożywionejRelikty wulkanizmu
Pomniki przyrody nieożywionej:
- Wyrobisko w Parku na Kamiennej Górze w Lubaniu.
Kamienna Góra - najbardziej znane i uczęszczane odsłonięcie lubańskiej pokrywy położone w Lubaniu. Współcześnie to bardzo malowniczy park miejski. Założony został w I poł. XIX w. Obszar parku został wpisany do rejestru zabytków. Na terenie parku utworzono ścieżkę turystyczno-dydaktyczną "Szlakiem wygasłych wulkanów" oznakowaną tablicami informacyjnymi. Najbardziej interesujący jest tzw. kocioł - łom po kamieniołomie bazaltu. Odsłonięto w nim piękne regularne słupy nefelinitu o wys. ok. 9 -15 m. Z uwagi na walory geologiczne łom uznany został w 1983 r. za pomnik przyrody. Na jego obszarze występuje wiele cennych i nieznanych drzew. W runie i po drzewach rozrasta się bluszcz pospolity. Skały porastają paprocie z np. paprocią zwyczajną. Ze wschodnich zboczy roztacza się widok na Karkonosze i Góry Izerskie. Na szczycie wzniesiono w pocz. XIX w. "Dom Górski" dzisiaj zwany Zameczkiem. W centrum parku jest amfiteatr. Na skraju umiejscowiono niewielki cmentarz żołnierzy polskich i radzieckich poległych podczas walk o Lubań w 1945 r. Znajduje się tam teren rekreacyjny z basenem miejskim (niestety nieczynnym), o którym mówiono przed wojną, że był to najpiękniej położony basen w Europie. Wybudowano tam hotel i postawiono domki letniskowe.
- Czopy wulkaniczne Stożek Perkuna i Stożek Światowida w Miłoszowie (gm. Leśna)
Stożek Perkuna - interesująca forma wulkaniczna. Położony na górze Ciasnota o wys. 401 m n.p.m. Najlepiej dojść do niego od strony przysiółka Murowaniec k. Grabiszyc. Lawy określono jako bazanit lub nefelinit. Obiekt został już w 1954 r. objęty ochroną jako pomnik przyrody, gdy nowoutworzony kamieniołom odsłonił niezmiernie ciekawy przekrój skał najlepiej widoczny od strony zach. na pionowej ścianie dawnego łomu. Widać dwie odmienne struktury bazanitu - dolna o nieco grubszych kolumnach i górna o drobniejszych. Wyjaśnienie różnic ich grubości, a także wzajemnego układu sprawiło dość duże kłopoty geologom. Istnieją dwie teorie powstania tego tworu. Jedna, iż jest to dajka, czyli żyła bazaltu, która wcisnęła się niezgodnie pomiędzy starsze utwory. Druga głosi, że jest to czop wulkaniczny o dwóch generacjach law. Pomiędzy starszą, o grubszych kolumnach miałaby wcisnąć się lawa rzadsza, bardziej mobilna i szybciej stygnąca (stąd drobniejsze kolumny). Problem ten nie został definitywnie rozstrzygnięty. Duża ekspozycja słoneczna stożka, a także czarna barwa nagrzewających się słupów sprawiła, iż obiekt ten jest również cenny z przyczyn botanicznych. Zajmuje go roślinność kserotermiczna z przedstawicielami takich roślin, jak: rojniki, goździki, róże, głóg. Na stronie północnej można rośnie cieniolubna paproć - podrzeń żebrowiec, a także wawrzynek wilcze łyko. Na wzgórzu występuje też kilka gatunków bardzo małych paproci tzw. zanokcic (zanokcica murowa, skalna, północna). Jest to również jeden z najlepszych punktów widokowych Pogórza Izerskiego.
Stożek Światowida - kolejne wzniesienie wulkaniczne (ok. 700 m na płd. od Stożka Perkuna), dzisiaj zwane Stożkiem Światowida lub Wysoką Stróżą o wys. ok. 428 m n.p.m. Do niedawna było ono bardziej widoczne w krajobrazie, gdy na jego szczycie znajdowała się wieża triangulacyjna. Wzgórze całkowicie porasta drzewostan, w którym dominuje jesion, dąb, leszczyna i głóg. W runie wśród różnych gatunków traw i paproci występują miejscami niewielkie płaty kopytnika. Skała określona jako bazanit lub nefelinit odsłania się jedynie w postaci naturalnych blokowisk wulkanitów.
Propozycje ochrony nowych obiektów przyrody nieożywionej:
L.p. | Pomniki przyrody nieożywionej | Stanowiska dokumentacyjne | Użytki ekologiczne |
1. | Czubatka /Gmina Platerówka lub | Czubatka | Harcerska Góra |
2. | Eratyk we wsi Krzewie Małe /Gmina Olszyna | Wzgórze Ostróżek | Nowy Uniegoszcz |
3. | "Błękitny kamień" w Lubańskim Wielkim Lesie | Kamieniołom Jałowiec - miejsce występowania lubanitu | |
4. | | Kamieniołom w Wesołówce | |
5. | Wapienie karbońskie w Lubaniu | Góra Liściasta | |
6. | Głazy narzutowe w Lubaniu | | |
7. | Wychodnia bazaltu w Kopalni Księginki w Lubaniu (słynna ściana z podręczników geografii) | | |
Stan przyrody zależy od stopnia świadomości ludzi, zaangażowania samorządów i administracji lokalnych oraz zaangażowania społeczności lokalnych, jednak bez właściwego zaangażowania radnych i urzędników państwowych nie można oczekiwać korzystnych efektów.
Opracowała: Agnieszka Wierzbicka
Uwaga: zastrzega się prawa autorskie do opracowanych tabeli.
|
|
Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej
|
|
|
|